شناسنامه نقش‌های سینما در دست نویسنده

رویا غفاری فیلمنامه‌نویس، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگ و هنر برنا؛ در پاسخ به این سؤال که انتخاب اسامی برای شخصیت‌‌‌ها و کاراکترها چقدر اهمیت دارد و گاهی براساس قواعد مرتبط با رنگ‌آمیزی شخصیت آن‌ها انتخاب می‌شود و گاهی نه، توضیح داد: در خصوص انتخاب اسامی برای شخصیت‌ها باید به مسائلی توجه کرد که مهم‌ترینش باورپذیری برای مخاطب است. باید به پیشینه‌ی زندگی او توجه کنیم و از زندگی الگو بگیریم. طبقه‌ی فرهنگی و اجتماعی شخص نیز مهم است. این‌که در چه خانواده‌ای و چه شرایطی بزرگ شده است و مسائلی نظیر این.

او در ادامه در خصوص این‌که چگونه و براساس چه فاکتورهایی نام‌های شخصیت‌های داستانش را انتخاب می‌کند گفت: وقتی خودم مشغول نوشتن هستم دیگر روی انتخاب اسم و این‌که چه نامی باید انتخاب کنم تمرکز نمی‌کنم، چون شخصیتی که می‌نویسم را می‌شناسم، پس معمولاً اولین اسمی را که به ذهنم برسد انتخاب می‌کنم. سراغ کلیشه‌ها نمی‌روم و مایل نیستم با نام، تیپ‌سازی کنم. این تنزل دادن شخصیت است. برای نمونه این‌که بگوییم اگر شخصیت فیلم ما در خانواده‌ای متمول و ثروتمند زندگی می‌کند، پس نامش می‌تواند (ساسان) باشد، ولی اگر در جنوب شهر زندگی کند نمی‌تواند، صحیح نیست. من این کار را نمی‌کنم، چون تبدیل به کلیشه می‌شود. درواقع با توجه به شناسنامه‌ای که شخصیتم دارد نامش را انتخاب می‌کنم‌ و تمرکزم بر باورپذیری است.

این نویسنده در خصوص چگونگی ساختن یک شخصیت و شناسنامه‌دار بودن کاراکترهایش ادامه داد: من همیشه برای شخصیت‌هایم شناسنامه می‌نویسم، اما فقط بخشی از این شناسنامه در فیلم‌ها می‌آید. مثلاً این‌که در گذشته چه مسائلی برای کاراکتر پیش آمده را می‌نویسم، اما لزومی ندارد به همه‌ی این اطلاعات در فیلم اشاره شود. در نتیجه وقتی شخصیتی را در ذهنم پروراندم و برایش جایگاهی قائل شدم، آن‌وقت به راحتی نامش را انتخاب می‌کنم. اعتقادی به این موضوع ندارم که نام‌های مذهبی را اختصاصاً برای شخصیت‌های مثبت برگزینم، چون نام را پدر و مادر انتخاب می‌کنند، اما این‌که شخص در مسیر زندگی‌اش چه تغییراتی می‌کند و چه راهی در پیش می‌گیرد، به اختیار و انتخاب خود اوست.

او در پاسخ به این سؤال که آیا در انتخاب نام‌ها سخت‌گیری از سوی نهادها صورت می‌گیرد و خط و مرزهایی برای انتخاب وجود دارد یا خیر، گفت: بله. پیش آمده که بگویند برای شخصیت‌های منفی از اسامی مذهبی استفاده نکنید و برعکس، اما همان‌طور که توضیح دادم به نظر من این رویه‌ی درستی نیست. برای نمونه در سریال «یادآوری» نام (تیمور) در ابتدا (نایب) بود که گفتند نام را عوض کنید. قبول کردم. برای چند شخصیت منفی دیگر گفتند از نام‌های خنثی استفاده کنید. نام یک شخصیت فرعی که هم‌سلولی (علی) میشد، (رضا) بود. گفتند اسم مذهبی روی زندانی نگذارید. گفتم آمار بگیرید که زندانی‌ها چه نام‌هایی دارند؟ همه‌شان افشین و پرویزند؟ این‌بار آن‌ها قبول کردند. به هر حال این ملاحظات وجود دارد و نمونه‌هایش زیاد است. بهتر است به نام اقوام و دور و بری‌های خود نگاه کنیم. ممکن است کسی نام خوب و جاافتاده‌ای داشته باشد، اما شخصیت خوبی نداشته باشد. الگوی ما زندگی است و مبنای انتخاب نام هم بر همین اساس صورت می‌گیرد.

 غفاری ادامه داد: همان‌طور که گفتید گاهی روی یکسری اسامی حساسیت‌های خاصی وجود دارد. مثلاً ممکن است شخص خاصی آن نام را داشته باشد، پس آن را انتخاب نمی‌کنیم، چون ممکن است این تلقی پیش بیاید که منظور ما آن شخص خاص است. البته نویسندگان کم‌وبیش خودشان در جریان هستند و این‌ مسائل را پیشاپیش در نظر می‌گیرند و گاهی مایل‌اند نام شخصیت آن‌قدر خاص باشد که در یاد بماند.

در پایان مایلم به این نکته هم اشاره کنم که گاهی اسم شخصیت وارد گفت‌و‌گوها نمی‌شود. در این حالت نام او جزو شخصیت‌پردازی محسوب نخواهد شد. اصولاً شخصیت‌پردازی فراتر از یک نام است بنابراین مجموعه‌ای از شرایط را باید لحاظ کرد و در نظر گرفت.

خبرنگار: تبسم کشاورز

انتهای پیام/